De Court of Appeal van het 2d Cir. heeft deze maand een lang verwachte uitspraak gedaan over Google Books, de dienst van Google die boeken doorzoekbaar heeft gemaakt door deze grootschalig in te scannen. Het Amerikaanse Hof boog zich in deze door het Author’s Guild tegen Google aangespannen zaak over vraag of de dienst van Google inbreuk maakt op het auteursrecht van de rechthebbenden.
Het Amerikaanse auteursrecht heeft een algemene uitzonderingsgrond, fair use, waar Google een beroep op deed.
Om de zoekfunctie mogelijk te maken is Google een samenwerking gestart met een aantal van ‘s-werelds grootste wetenschappelijke bibliotheken. In ruil voor de beschikbaarheid van de gehele boekencollectie mochten de bibliotheken de digitale kopieën van de boeken downloaden van de server van Google. Bij een zoekopdracht in de digitale zoekmachine van Google kan je als internetgebruiker kiezen voor ‘hits’ in boeken. De openbaarmaking van de digitale kopieën in deze zoekmachine maakt het mogelijk om als internetgebruiker door de boeken te scrollen en te zoeken naar het trefwoord.
Afhankelijk van de zoekterm worden boeken geselecteerd en geïdentificeerd, waarin je volgens Google in lifetimes of searching geen beschikking toe had gehad zonder deze zoekfunctie. Dit rechtvaardigt de openbaring van de kopieën van auteursrechtelijk beschermd materiaal, volgens de internetgigant. Bovendien zorgt Google er middels “blacklisting” voor dat niet de gehele tekst door het publiek te bekijken is, maar slechts gedeelten hiervan.
De Court of Appeal is het met dit standpunt eens, en laat de vrijheid van informatie gaan boven de belangen van de auteursrechthebbenden. Want, aldus het Hof, het publiek is de ultieme begunstigde van het auteursrecht, niet de rechthebbende: “[W]hile authors are undoubtedly important intended beneficiaries of copyright, the ultimate, primary intended beneficiary is the public, whose access to knowledge copyright seeks to advance by providing rewards for authorship”
Het Hof wees op de Campbell-zaak, waarin is bepaald dat sprake is van fair use wanneer met het gebruik van het origineel iets nieuws en anders wordt gecreëerd, dan wel wanneer het gebruik uitgebreid wordt. Dit is in overeenstemming met het doel van het auteursrecht, waardoor het publiek intellectueel verrijkt wordt en bijdraagt aan de kennis van het publiek.
Volgens het Court of Appeal stelt Google Books de internetgebruiker in staat een boek in een boekenwinkel of online te vinden. De “snippet views” stellen de gebruiker in staat te beoordelen op welke manier of in welke context de zoekterm gebruik wordt in het boek en of dit interessant is voor hem. Hiermee wordt bijgedragen aan het “transformatieve doel”: de gebruiker kan zo interessante boeken identificeren.
Het is zeer de vraag of dit geschil dezelfde uitkomst zou hebben in Nederland. Nederland kent geen algemene “fair use” exceptie. Wel lijkt in de Nederlandse en Europese rechtspraak de uitingsvrijheid steeds meer ruimte te krijgen ten opzichte van het auteursrecht, zoals recent in het Playboy arrest. Sommigen zien daarin een soort Nederlandse/Europese fair use exceptie.