Een bespreking van een uitspraak van het Hof Den Haag van 22 maart 2007
(Fortis Bank/geïntimeerden) LJN BA1375
De zaak betreft het hoger beroep van het vonnis van de kantonrechter te Rotterdam van 3 januari 2006 en betreft de vraag of het gebruik van een afbeelding van een huis zonder toestemming van de gerechtigden in een brochure over hypotheken onrechtmatig is.
Feiten
Fortis Bank heeft in twee van haar brochures en op haar website een foto van een particulier woonhuis gebruikt. Het betreft een zonnige kleurenafbeelding van een pittoresk wit vrijstaand huis aan de rand van een bos. In een van de brochures wordt bij de afbeelding reclame gemaakt voor specifieke kenmerken van hypotheken zoals die door Fortis worden verkocht. In de andere brochure is naast en boven de afbeelding een tekst afgedrukt. De afbeelding is gekocht bij een zogenaamd stockbureau; meestal een beeldbank waar men op categorie een foto kan uitzoeken. De eigenaren van het huis hebben bezwaar gemaakt tegen het gebruik van deze afbeelding door Fortis. Zij stellen dat zij nooit door Fortis hierover zijn ingelicht en nooit toestemming hiervoor hebben gegeven. De huiseigenaren wisten ook niet dat er een foto van hun huis bij het stockbureau beschikbaar was. De huiseigenaren baseren hun vordering op onrechtmatige daad ex art. 6:162 BW.
Bij de kantonrechter voert Fortis aan dat het stockbureau zich jegens haar heeft gemanifesteerd als auteursrechthebbende op de afbeelding en Fortis netjes voor de foto heeft betaald. De kantonrechter acht dit argument niet relevant omdat het auteursrecht zich immers uitsluitend uitstrekt tot de afbeelding en niet ziet op mogelijk (onrechtmatig) gebruik van de afbeelding jegens de rechthebbenden van de afgebeelde zaak. De kantonrechter meent dat in het algemeen de eigenaar van een particuliere woning toestemming moet geven voor een dergelijke wijze van verspreiding van de afbeelding van zijn woning. De kantonrechter oordeelt dat in casu sprake is van inbreuk op het eigendomsrecht en op de privacy van de huiseigenaren en veroordeelt Fortis tot betaling van schadevergoeding aan de huiseigenaren van 5.000 euro. Fortis gaat in hoger beroep.
Overwegingen Hof
Het Hof vernietigt het vonnis van de kantonrechter en oordeelt dat het eigendomsrecht niet wordt aangetast en geen sprake is van onrechtmatige daad. Bovendien wordt het beroep van de huiseigenaren op artikel 8 van het EVRM (recht op eerbieding van het privéleven) afgewezen.
Eigendomsrecht
De huiseigenaren betogen dat zij in het genot van hun eigendom (het huis) worden gestoord en dat hun eigendomsrecht wordt aangetast door de handelwijze van Fortis, bestaande in het – zonder toestemming – op een commerciële, grootschalige wijze exploiteren van de foto van hun huis. Het Hof oordeelt dat niet gebleken is dat er sprake is van handelingen van Fortis die de eigenaars verhinderen het huis in kwestie overeenkomstig hun recht te gebruiken of van handelingen waartoe de eigenaars bij uitsluiting bevoegd zijn dan wel dat er sprake is van zaaksbeschadiging.
Ongestoord woongenot / onrechtmatige daad
Naar het oordeel van het Hof maakt de foto van het huis een belangrijk onderdeel uit van de boodschap in de brochure (de brochure gaat over hypotheken). Het Hof gaat er verder vanuit dat personen die geen bijzondere band met het huis hebben of in de omgeving wonen, de afbeelding (niet zijnde een ‘close-up’) niet zonder meer zullen herleiden tot het huis. Zou de afbeelding wel voor een ieder herkenbaar zijn, dan zou dit volgens het Hof nog niet leiden tot inbreuk op artikel 8 EVRM, zoals werd gesteld door de eigenaren. Ook inbreuk op de privacy werd niet door het Hof geaccepteerd omdat het huis door de eigenaren stelselmatig werd verhuurd aan expats zodat zij zelf niet werden geschonden in hun recht op ongestoord woongenot van het huis. Bovendien werd in dit verband – vreemd genoeg – door de eigenaren zelf al aangegeven dat de afbeelding “niet te herkenbaar dan wel negatief naar de bewoners of eigenaars” verwees.
Het Hof is tot slot van oordeel dat Fortis niet erg zorgvuldig heeft gehandeld door zonder toestemming van de huiseigenaren en zonder hen daarvoor enige compensatie aan te bieden de afbeelding een tijd lang commercieel te exploiteren, ook nadat daarover was geklaagd, maar acht dit niet zo ernstig dat dit als onrechtmatig handelen kan worden bestempeld.
Portretrecht op huis?
In auteursrechtelijke kringen werd in eerste instantie kritiek geuit op de uitspraak van de kantonrechter, omdat het een portretrecht voor huizen zou hebben gecreëerd. Dit is eigenlijk onmogelijk omdat het portretrecht een persoonlijk recht is van de geportretteerde. De uitspraak van het Hof heeft een einde gemaakt aan deze onrust door de vorderingen van de huiseigenaren af te wijzen. Toch zou in soortgelijke gevallen commerciële exploitatie kunnen leiden tot onrechtmatig handelen, denk bijvoorbeeld aan de publicatie van foto’s van het interieur van De Eikenhorst door weekblad Privé. Deze zaak betrof foto’s van het interieur van een woning maar ook publicatie van foto’s van de buitenkant van een woning kan onder omstandigheden onrechtmatig handelen opleveren. Daarbij zal vooral het recht op privacy een rol spelen, bijvoorbeeld in geval van publicatie van het huis van een verdachte met herkenbaar adres.
Volgens de advocaat van de huiseigenaren is er geen cassatie ingesteld.