De rechtbank Haarlem heeft de (volgens de AIVD) lekkende AIVD ambtenaar vrijgesproken die de Telegraaf informatie zou hebben verschaft over Irak. Die vrijspraak is grotendeels gebaseerd op het journalistieke brongeheim. De AIVD had verschillende Telegraaf journalisten afgetapt en zo bewijsmateriaal verkregen tegen de AIVD ambtenaar. Die tapes zijn volgens de rechtbank ‘fruits of the poisonous tree’. De opnames zijn onrechtmatig verkregen bewijs omdat geen uitzonderlijke omstandigheden bestaan die een inbreuk op het journalistiek brongeheim rechtvaardigen. Hier de belangrijkste passages uit het vonnis:
“Aangaande het belang van de journalistieke bronbescherming overweegt de rechtbank het volgende. Een vrije pers is een noodzakelijke voorwaarde voor het goed functioneren van de democratische rechtstaat. Algemeen aanvaard is inmiddels het recht van journalisten hun bronnen geheim te houden, uitzonderlijke omstandigheden – waarvan in deze zaak niet is gebleken – daargelaten. Het bewust ondergraven van dit recht door het onrechtmatig afluisteren van door de journalist gevoerde telefoongesprekken, met als enig doel het achterhalen van de bron, is dermate in strijd met het recht dat ook de bron zelf een beroep toekomt op de onrechtmatigheid van het daardoor verkregen bewijsmateriaal. Daarbij is niet van belang of de bron voldoet aan het zogenaamde klokkeluiderscriterium, nu die beoordeling uit de aard der zaak pas kan plaatsvinden na de onrechtmatige schending van het journalistieke bronbeschermingsrecht, welk recht goeddeels illusoir zou worden indien het onrechtmatig verkregen bewijs wel tegen de bron zou mogen worden gebruikt.
De rechtbank komt dan ook tot het oordeel dat het bewijsmateriaal dat is voortgevloeid uit het onrechtmatig afluisteren van [betrokkene 1] ook in de zaak tegen verdachte als onrechtmatig verkregen zal worden aangemerkt. Uit de telefoontap op [betrokkene 1], meer in het bijzonder uit het telefoongesprek van 15 mei 2009 door [betrokkene 1] gevoerd met verdachte is de mogelijke betrokkenheid van verdachte en medeverdachte [medeverdachte] bij de ten laste gelegde feiten gebleken. Dit telefoongesprek is tevens de basis geweest voor de observatie bij de woning van verdachte en de medeverdachte en de daarop volgende aanhouding en doorzoeking van hun woning. Gezien die omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat al het bewijsmateriaal tegen verdachte en zijn medeverdachte, vergaard in het onderzoek van de AIVD, alsmede in het opsporingsonderzoek, ‘fruits of the poisonous tree’ zijn en om die reden buiten beschouwing moet blijven. Hierdoor bestaat er onvoldoende wettig bewijs om tot een veroordeling te komen. Gelet hierop dient verdachte van alle hem ten laste gelegde feiten te worden vrijgesproken.”
Wij schreven op Media Report al verschillende malen over deze soap tussen de AIVD en de Telegraaf en de hardnekkige houding van de AIVD en de Nederlandse overheid. Dit vonnis versterkt de vraag die wij eerder op Media Report stelden of de toezichtscommissie van de AIVD, die eerder oordeelde dat de AIVD in haar recht stond toen zij de Telegraaf journalisten afluisterde en daarmee het oordeel van het Gerechtshof naast zich neerlegde, wel voldoende onafhankelijk is en of de minister wel handig heeft gehandeld door vol te houden aan haar gelijk ondanks de rechterlijke uitspraken die haar ongelijk aantonen (zie hier, onderaan).