Mag een nieuws aggregatie website ook foto’s overnemen (in klein formaat)? Die vraag lag voor in de een geschil tussen een fotograaf en de site Ik hou van Breda (ihvbreda.nl). ihvbreda.nl is een internet portaal voor Breda en omgeving. De site bevat een overzicht van nieuws over Breda van andere bronnen, bijvoorbeeld van “www.telegraaf.nl en www.bndestem.nl”, met bronvermelding. In het nieuwsoverzicht staan de kop en de eerste twee à drie regels van het oorspronkelijke bericht. En als er een foto bij het oorspronkelijke bericht staat wordt die ook weergegeven, in “miniatuur”, zonder toestemming van de rechthebbende. De kop en de miniatuurfoto linken naar het volledige nieuwsbericht op de bronwebsite.
De fotograaf vindt dat inbreuk wordt gemaakt op zijn auteursrecht en stapt naar de rechter.
De sector kanton van de rechtbank Oost-Nederland (formerly known as Arnhem) deed op 14 januari 2013 uitspraak. De website beroept zich op het citaatrecht van artikel 15a Auteurswet. Onder omstandigheden kun je onder het citaatrecht namelijk ook het gehele werk overnemen. En artikel 15 lid 2 bepaalt meer specifiek dat ook citeren in de vorm van persoverzichten is toegestaan uit in een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift verschenen artikelen. Maar betekent dat ook dat hele foto’s mogen worden overgenomen?
Volgens de rechter valt het overnemen van een deel van de tekst en de gehele foto’s in klein formaat binnen het citaatrecht. “Dat van een rechtsgeldig beeldcitaat alleen maar sprake kan zijn indien de foto wordt opgenomen ter verduidelijking of onderbouwing van de eigen mededeling van de citeerder, die in de citerende uiting besloten ligt, vindt geen steun in het recht “, merkt de rechter op, onder verwijzing naar het arrest in de zaak zoekallehuizen.
Met een beroep op andere vaste jurisprudentie stelt de kantonrechter de volgende regels vast:
- Wil een beeldcitaat redelijkerwijs geoorloofd zijn dan is van belang dat het citaat inhoudelijk relevant is (niet slechts ter illustratie) en slechts een klein onderdeel uitmaakt van het werk (de publicatie) in het geheel waarin het beeldcitaat is opgenomen. Hergebruik van beeld dat uitsluitend of in overwegende mate dient als versiering of verfraaiing is niet toegestaan. Het beeld moet een duidelijk functioneel verband hebben met het werk waarin het wordt gebruikt.
- Ook mag het citaat niet neerkomen op een verkapte exploitatie van het origineel.
- Verder moet het citaat proportioneel zijn. Dit betekent dat niet meer mag worden overgenomen dan nodig is voor het werk.
In dit geval betekent dat volgens de rechter dat moet worden beoordeeld of de foto’s ter versiering dienden of dat ze ondergeschikt waren, en ertoe strekten de internetgebruiker een indruk van de nieuwsberichten te geven. En daar voldoet het beeldcitaat volgens de rechter aan. De foto’s zijn een “beeldende beschrijving en ondersteuning” van de nieuwsberichten. Ze maken het nieuwsbericht extra goed herkenbaar en geven een indruk van het achterliggende nieuwsartikel “met als doel dat de lezer door op de hyperlink te klikken wordt doorgestuurd naar het originele nieuwsartikel“. En omdat de foto’s in miniatuurformaat zijn overgenomen en geen prominente rol spelen op de website, “is op de foto’s (ook) niet een zodanige nadruk komen te liggen dat zij in overwegende mate de functie van trekker naar en versiering van die website hebben gekregen.” Verder zijn de foto’s (dat is in elk geval onvoldoende bestreden) slechts gedurende zeven dagen na publicatie zichtbaar, zodat het gebruik ook proportioneel is gezien de nieuwswaarde van de foto’s. En de overname van de foto’s is een ondergeschikt onderdeel van de website, zodat geen sprake is van exploitatie van de foto’s.
Weliswaar stond de naam van de fotograaf niet bij alle vijf van de eiser overgenomen foto’s, maar dat kan gedaagde niet kwalijk worden genomen omdat de naam van de maker niet vermeld stond bij de bron. Van gedaagde kon niet worden verwacht dat hij verder onderzoek zou doen naar de naam van de fotograaf. En zelfs als de naam van de fotograaf wel vermeld zou zijn geweest bij alle foto’s op de bronwebsite, dan nog was gedaagde niet nalatig door die naam niet telkens bij het miniatuurfotootje te zetten dat in het nieuwsoverzicht stond. Het doel van het overzicht is het geleiden van de lezer naar de bronwebsite, dus de lezer raakt toch bekend met de naam van de fotograaf als hij op de link naar de bronsite klikt.
De rechter is er in deze uitspraak goed voor gaan zitten. De vraag is echter of dit oordeel overeind blijft als de aanname wegvalt dat het doel van het nieuwsoverzicht is om lezers door te sturen naar de bronartikelen. Heeft de vluchtige netwerkgeneratie niet vaak genoeg aan een klein fotootje, de kop en drie inleidende regels?