Autoweek en uitgever Sanoma hebben vandaag hun procedure voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) tegen de Nederlandse Staat gewonnen. De Nederlandse Staat heeft in strijd met de in artikel 10 EVRM vastgelegde informatievrijheid gehandeld door foto’s op te eisen van het blad Autoweek.
De zaak gaat om een inval in 2002 op de redactie van het blad Autoweek. Bij die inval werden foto’s in beslag genomen van een illegale straatrace in Hoorn. De foto’s waren door een Autoweek-journalist gemaakt onder toezegging van anonimiteit aan de deelnemers van de straatrace. De politie eiste de beelden op om verdachten op te sporen van een aantal ramkraken, waarbij pinautomaten waren geleegd met behulp van een shovel. Sanoma vond dat de eis van het OM om de foto’s af te geven een ongeoorloofde inbreuk maakte op de journalistieke bronbescherming. Het OM vond dat haar opsporingsbelang zwaarder woog. Bovendien was sprake van een race in het openbaar, zodat mensen op de foto’s er niet op mochten rekenen dat die foto’s geheim zouden worden gehouden. En daarmee zou ook het beroep van Sanoma op het brongeheim niet opgaan.
Het Hof oordeelt anders. Het journalistiek brongeheim is een hoeksteen van de persvrijheid, zo wordt nog eens bevestigd.
Door de hoofdredacteur van Autoweek enige tijd te arresteren en te dreigen met het platleggen en doorzoeken van alle Sanoma redacties (in het weekend van het huwelijk van Willem-Alexander en Maxima) om zo druk uit te oefenen op Sanoma om het beeldmateriaal af te geven, handelde de Nederlandse Staat in strijd met artikel 10 EVRM.
En die beperking van de uitingsvrijheid had niet de door artikel 10 lid 2 EVRM vereiste wettelijke basis. Immers, onder Nederlands recht kan de Officier van Justitie zonder rechterlijke toets besluiten tot inbeslagname van journalistiek materiaal. Het Hof is het met Sanoma eens dat er in beginsel altijd een met waarborgen omklede rechterlijke toetsing moet plaatsvinden voordat journalistiek bronmateriaal door het OM in beslag kan worden genomen.
De Nederlandse Staat is veroordeeld tot betaling van een kostenvergoeding van € 35.000,- aan Sanoma.
De kleine kamer van het EHRM had de vorderingen van Sanoma eerder nog afgewezen, zoals wij hier op Media Report al berichtten. Dat is nu in hoger beroep dus terug gedraaid. Dit is na de Voskuil zaak een volgende belangrijke terechtwijzing van de Nederlandse Staat in een zaak over het journalistiek brongeheim.
Sanoma werd in de zaak voor het Hof bijgestaan door Kennedy Van der Laan (Otto Volgenant).
Deze principiële uitspraak kan het laatste zetje geven aan de pogingen om een wettelijke basis voor het journalistiek brongeheim te creëren, waarover meer hier.
Update: hier een reactie van de Nederlandse Staat op het arrest en hier (vanaf 35:20) een uitzending van Argos op radio 1 over het Sanoma arrest waarin ik word geïnterviewd over deze zaak en over de gevolgen van deze uitspraak voor de persvrijheid in Nederland.